Pięć zwierząt – elementy praktyki

Teoria pięciu elementów w życiu codziennym

Pięć elementów – to koncepcja, według której wszystko co nas otacza, można sklasyfikować jako jeden z pięciu otaczających nas żywiołów. Teoria ta ma już ponad 2600 lat i opiera się na filozofii konfucjańskiej.

Dodatkowo skomplikowany system powiązań opisuje wzajemny wpływ tych elementów na siebie. Po chińsku to się nazywa Wu Xing (五行) i tu już się zaczynają problemy, bo samo słowo Xing oznacza żywioł, ale równie dobrze „elementy” lub „fazy”. Mnie bardziej podobają się „fazy”, bo sygnalizują, że jest to pięć dynamicznych przemian.

Pięć żywiołów/elementów

Teoria Pięciu Elementów jest drugą, po „zasadzie Yin-Yang”, podstawową teorią opisującą zjawiska w tradycyjnej chińskiej medycynie. Wszystkie zachodzące procesy zostały tu przedstawione na bazie pięciu „praelementów”, którymi są: drzewo, ogień, ziemia, metal, woda. Wzajemne zależności między przedstawionymi elementami można opisać obrazowo. Po spaleniu drewna pozostanie popiół (inaczej ziemia). Ziemia daje metal, który po podgrzaniu przejdzie w stan płynny (inaczej woda). A woda jest konieczna do wzrostu drzewa. Tak wyglądałby cykl twórczy, ale da się – oczywiście – opisać także cykl destrukcyjny: metal (np. siekiera) niszczy drzewo, woda gasi ogień, drzewo korzeniami rozsadzi ziemię, ogień stopi metal, a ziemia zasypie wodę. Wynika z tego, że każdy z elementów działa korzystnie na element sąsiedni, a niszcząco na następny.

Każdemu z pięciu elementów przyporządkowane zostały inne organy wewnętrzne:

• ogień – serce, osierdzie, jelito cienkie, potrójny ogrzewacz;
• ziemia – śledziona, trzustka, żołądek;
• metal – płuca, jelito grube;
• woda – nerki, pęcherz moczowy;
• drzewo – wątroba, pęcherzyk żółciowy.

Opisane przeze mnie wcześniej zależności pomiędzy poszczególnymi elementami dotyczą także przypisanych im organów ludzkich. Chińczycy postrzegali organizm człowieka jako całość i zauważyli, że organy wzajemnie na siebie oddziaływają na zasadzie pobudzania albo hamowania swoich czynności. Ponadto organizm człowieka posiada duże zdolności do samoregulacji. Warunkiem pełnego z nich korzystania jest umiejętność słuchania wskazówek, jakie on codziennie wysyła. Z czasem przez pryzmat pięciu elementów zaczęto postrzegać kolejne zależności: pory roku, smaki, zapachy, kolory, dźwięki… 

Pięć elementów w chińskiej teorii nie jest dosłownym opisem składników chemicznych ani fizycznych, ale raczej symbolizuje pięć fundamentalnych aspektów natury, energii i cykli w świecie. Każdy z tych elementów ma swoje własne cechy, związki i znaczenia, które były interpretowane zarówno w filozofii, jak i w medycynie chińskiej tradycyjnej.

1. Drewno (木, mù): W chińskiej teorii pięciu elementów drewno symbolizuje wzrost, rozwój, elastyczność i ekspansję. Jest powiązane z wiosną i związane z wątrobą i układem nerwowym.
2. Ogień (火, huǒ): Ogień reprezentuje aktywność, entuzjazm, transformację i energię. To także symbol letnich miesięcy. W ciele ludzkim ogień związany jest z sercem, układem krążenia i emocjami.
3. Ziemia (土, tǔ): Ziemia symbolizuje stabilność, równowagę, środek i przyjęcie. Jest związana z późnym latem. W medycynie chińskiej jest powiązana z żołądkiem, śledzioną i układem trawiennym.
4. Metal (金, jīn): Metal reprezentuje czystość, precyzję, wartość i kontrolę. To także symbol jesieni. W ciele ludzkim metal jest związany z płucami, skórą i układem oddechowym.
5. Woda (水, shuǐ): Woda symbolizuje płynność, zdolność do dostosowania się, zimno i intuicję. To także symbol zimy. W ciele ludzkim woda jest związana z nerkami, pęcherzem moczowym i układem wydalniczym.